ఈమధ్య మా పనిమనిషి ఓ రోజు మధ్యాహ్నం పనికి రానంది. ఏమిటీ విశేషం అంటే వాళ్ళ పెద్దలకి పెట్టుకోవాలని చెప్పింది. నడుస్తున్నవి పితృపక్షం రోజులు కదా. మొన్న అంటే అమావాస్య ముందు రోజు పక్కనున్న చింతల్ బస్తి కూరగాయాల కోసం వెళ్ళా. కొంతమంది కలగూరకాయలు (assorted vegetables) కొంటున్నారు. ఆర్ధమయింది. పక్క రోజు అమావాశ్య నాడు బ్రాహ్మలకి స్వయంపాకం (పొత్తర్లు) ఇవ్వడానికి కొంటున్నారని. తర్వాతి రోజు సాయి బాబా గుళ్ళో పూజారికి కొంతమంది దానం ఇచ్చారు. నాకళ్ళముందే కొంతమంది ఇచ్చారు. సాయంత్రం ఇంకో గుళ్ళో పూజారికి ఒకరు స్వయంపాకం దానమివ్వడం చూసి వెళ్ళి ఏమిటి ఇది అని అడిగాను, ఏమీ తెలియనట్లుగా. గతించిన పెద్దలకోసం ఇలా దానం ఇస్తున్నట్లు, ప్రతీ ఏటా ఈ రకంగా ఇస్తున్నట్లు చెప్పారు. నాకైతే చాలా ఆశ్చర్యం వేసింది. మన దృష్టిలో పెద్ద చదువు సంస్కృతి లేవను కున్న వర్గాల లో కూడా పెద్దల పేరు మీద ఏడాది కోసారి ఒక ధర్మ కార్యం చేయడం అది కూడా ఒక శ్రద్ధ తో చేయడం ఒక గొప్ప సంస్కృతి అని అనుకుంటున్నా. మనకి ముందు వెనుకా ఎవరు లేరు మేమే తోపులం అనుకోకుండా మనకున్నది మన వారసత్వం గా వచ్చినదే, సంపదై నా, సంస్కృతయినా అన్న భావన ఆరోగ్యకరం అని నా భావన. కొన్ని వర్గాలలో ఏటా తద్దినాలు పేరు పేరునా పెట్టడం ఆనవాయితీ. ఆయితే అది కూడా ఒక తప్పనిసరి తద్దినంలాగా శ్రద్ధ లేకుండా ఏదో మఠంలో పెట్టేయడం అవుతోంది. మా చిన్నప్పుడు నెలకోసారి ఎవరిదో ఒకరిది తద్దినం రావడం, దానికి చుట్టాలందరూ రావడం, పెద్దలకి ఒక తద్దినం లాగానూ (డబ్బులనీ, మనుషులనీ సమర్దించాలంటే మాటలా), పిల్లలకి సంబరంగాను ఉండేది. పిల్లికి చలగాటం, ఎలక్కి ప్రాణసంకటం అంటే ఇదే మరి.
పితృపక్షం అంటే హిందుత్వ ఎజెండా అనో, బ్రాహ్మల ఆధిపత్యమనో, మనువు చేసిన దుర్మార్గమనో అని నిర్ధారించకండి. ఈ రకమైన పెద్దలని గౌరవం గా తలుచుకోవడం వేరే దేశాలలో కూడా ఉంది. దక్షిణ కొరియా లో దీన్ని Chuseok అనే పేరుతో ప్రతి ఏటా ఘనం గా పండగ లా జరుపుతారు. ఇది వారికి ఏటా వచ్చే పెద్ద పండుగ. మూడు రోజులు దేశమంతా సెలవుంటుంది. ఈ పండగ సందర్భంగా బంధుమిత్రులు కలుసుకుంటారు. కానుకలిచ్చి పుచ్చుకుంటారు. పోయిన వారి సమాధుల దగ్గర తినుబండారాలు ఉంచడం రివాజు. ఈ సందర్భంగా దేశమంతా ప్రయాణాలు చేస్తూ ఉంటారు. ఎకానమీ అంతా ఒక్కసారిగా శక్తి పుంజుకుంటుంది. బహుశః చైనా, జపాను లాంటి దేశాలలో కూడా ఇలాంటి ఆచారాలుంటాయనుకుంటా.
వీళ్లందరినీ చూసి నేను కూడా కూరలు, పప్పు, బియ్యం లాంటివి మా సాయి బాబా గుడి పూజారి గారికి ఇచ్చి వచ్చా. పితృ పక్షాలలో ఇలాంటి పని చేయడం మొదటి సారేమో. చాలా సంతోషం కలిగింది, ఇంతమందితో పాటు నేను కూడా 'నేను సైతం' అంటూ మా పెద్దల్ని తలుచుకుని నా కృతజ్ణత తెలుపుకోగలిగినందుకు.
నేను మణిపూర్ లో ప్రవాసం లో ఉన్నప్పుడు, అక్కడి వారికి తమ సంస్కృతి, వారసత్వాల పట్ల ఉన్న శ్రద్ధకి చాలా ఆశ్చర్యపోయా. వీరు Langban Heisoi Thaba అనే తర్పొణ కార్యక్రమం పితృ పక్షం లో జరుపుకుంటారు అత్యంత శ్రద్ధగా. కమ్యూనిటీ పక్షాన వారి పాత తరం వీరుల కు తర్పణాలు ఇస్తారు. ఈ సంవత్సరం ఈమధ్య కాలంలో మాతృ భూమికోసం ప్రాణాలని అర్పించిన వారికి తర్పణాలు ఇవ్వాలని ఒక సంస్థ పిలుపిచ్చింది. వీరి ప్రకారం వారికి ఏడుగురు మూల పురుషులున్నారు. సూచనగా వారి జండాలోనూ, కండువాల్లోనూ, ఇతరత్రా ఏడు రంగులు ఉంటాయి. మన సప్త ఋషులకి, వీరి ఏడుగురు మూలపురుషులకి ఏమైనా సంబంధం ఉందా? భారతకాలంలో అర్జునుడికి మణిపూర్, ఇతర ఈశాన్య రాష్ట్రాలతో వైవాహిక సంబంధాలున్నాయి. ఆప్పుడు భారత దేశపు అంతర్భాగం గా ఉన్న ఈశాన్య రాష్ట్రాలు ఇప్పుడు వేరే దేశాలేమో అనిపించేంత దూరం ఎందుకు జరిగాయో. అలాగే ప్రసార మాధ్యమాలు, సాధనాలు ఇప్పుడున్నంత గొప్పగా లేకపోయినా, ఆసేతు హిమచాల పర్యంతమూ మన సంస్కృతి, ఆచారాలు, నమ్మకాలు వ్యాపింప చేయగల సత్తా మన పెద్దలు చూపించారంటే నోట మాట రావట్లేదు. ఏది ఏమైనా, ఇది మన పెద్దలకి మాత్రమే తెలిసిన విద్య.
